رگ خواب همسایگان شرقی
تاریخ انتشار: ۹ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۰۵۲۹۷
تجارت ایران با همسایگان شرقی خود قابلیتهایی دارد که به فعلیت نرسیده است، هرچند اگر مسیر درست طی شود، دستیابی به این اهداف دور از ذهن نیست. در زمینه و زمانه تحریمهای سنگین ایران، شاید تنها تمسک به گسترش تجارت با کشورهایی که با ایران مرز مشترک دارند امیدی برای رونق دادن به اقتصاد کشور ایجاد کند، از سوی دیگر این کشورها نیز همگی پتانسیل یکسان ندارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش دنیای اقتصاد، در حالیکه کشورهای عربی خلیجفارس بازارهایی سختگیر، لوکس و با حضور رقبای سرسخت اروپایی و آمریکایی دارند و نفوذ به آنها دشوار است، دیگر همسایگان ایران در شرق و غرب با غیبت رقبای سرسخت و نیز نزدیکیهای بیشتر از نظر تاریخی و فرهنگی بازارهایی مناسبتر به شمار میروند.
شاید «گسترش تجارت با همسایگان» شعار اجباری دولت بوده است تا سیاستی اختیاری، اما به هر شکل که باشد آمار نشان میدهد همچنان پتانسیلهای تجاری کشور با همسایههای شرقی، یعنی افغانستان و پاکستان به شکل کامل به فعلیت درنیامده است؛ مسالهای که میتوان آن را در گزارش بازوی پژوهشی اتاق بازرگانی تهران مشاهده کرد.
ارقام این گزارش نشان میدهد هر چند تجارت ایران و پاکستان در سال ۱۴۰۱ رشدی نزدیک به ۶۰ درصدی را نشان میدهد، اما عامل افزایش حجم تجارت ۳ برابر شدن حجم واردات کالاهای پاکستانی به ایران است تا فتح بازارهای صادراتی توسط ایران. در مورد افغانستان، حتی شاهد کاهش حجم مبادلات تجاری بودهایم و تجارت دو کشور در سال ۱۴۰۱ در نسبت با سال پیش از آن ۱۰ درصد کاهش داشته است. با این وجود گزارش اتاق بازرگانی با پیشبینی دو سناریو، امکان فتح بازارهای این دو کشور را ممکن میداند.
آب رفتن بازارهای ایرانبر اساس این گزارش در سال ۲۰۲۲ اقتصاد پاکستان عملکرد بهتری نسبت به افغانستان و ایران داشته است. رشد اقتصادی این کشور در سال گذشته، نسبت به دو کشور دیگر بالاتر و نرخ تورم آن نیز در مقایسه با ایران و افغانستان پایینتر بوده است.
تجارت ایران با افغانستان برای دومین سال پیاپی در سال ۱۴۰۱ با کاهش ۹.۶درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ همراه بوده است که دلیل آن را میتوان کاهش صادرات ۱۰.۲درصدی به این کشور، علیرغم افزایش واردات ۳۹.۳ درصدی از آن عنوان کرد. تجارت ایران و پاکستان در سال ۱۴۰۱ با سرعت بیشتری نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یافته و به حدود ۲.۵ میلیارد دلار رسیده است که افزایش ۵۹.۱ درصدی را نشان میدهد.
عامل اصلی افزایش تجارت با پاکستان، افزایش حدودا ۳ برابری واردات ایران از این کشور با مشارکت ۴۴ واحد درصد بوده است. عمده کالاهای صادراتی ایران به افغانستان و پاکستان را در سال ۱۴۰۱ سایر روغنهای سبک و فرآوردهها به جز بنزین روغن و سایر محصولات بهدستآمده از تقطیر قطرانهای زغال سنگ، سایر هیدروکربورهای حلقوی، سایر گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی، قیرنفت و شیر خشک صنعتی از گاو تشکیل میدهند.
عمده کالاهای وارداتی ایران از افغانستان و پاکستان نیز در سال مذکور، سرب تصفیهشده، سایر دانههای آفتابگردان، سایر نباتات و اجزای آنها مورد مصرف در عطرسازی و داروسازی، برنج کامل سفیدشده صیقلی یا براقشده، برنج نیمهسفیدشده و دانه کنجد به استثنای بذر آن هستند. با توجه به توان رقابتپذیری ایران در بازار برخی محصولات وارداتی کشورهای افغانستان و پاکستان، تامین نیازهای وارداتی این دو کشور با هدف افزایش سهم بازار ایران، تحت دو سناریو به شرح ذیل قابل طرح است.
در سناریوی اول، ایران میتواند حدود ۱۶۴میلیون دلار بیشتر در تامین نیازهای وارداتی پاکستان نقش داشته باشد که در این صورت میتواند سهم خود در بازار پاکستان را از ۱.۲ درصد به ۱.۴ درصد افزایش دهد. در سناریوی دوم، ایران میتواند حدود ۳۰۶میلیون دلار بیشتر در تامین نیازهای وارداتی افغانستان نقش داشته باشد که در این صورت میتواند سهم خود در بازار افغانستان را از ۱۸.۵ درصد به ۲۳ درصد برساند. تولید ناخالص داخلی افغانستان، ۱۴.۶ میلیارد دلار بوده که این رقم نسبت به سال گذشته ۲۰.۷ درصد کاهش داشته است. تولید ناخالص داخلی پاکستان نیز در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۳۷۴.۷ میلیارد دلار بوده که نسبت به سال گذشته ۶.۱ درصد افزایش یافته است. تولید ناخالص داخلی ایران نیز در سال مذکور، رقم ۳۴۶.۵ میلیارد دلار را نشان میدهد که رشد ۳.۷۸درصدی را نسبت به سال قبل تجربه کرده است.
بر اساس شاخصهای اقتصادی ارائهشده، میتوان گفت اقتصاد پاکستان در سال ۲۰۲۲، عملکرد بهتری نسبت به افغانستان و ایران داشته است. رشد اقتصادی پاکستان در سال گذشته، نسبت به دو کشور دیگر بالاتر و نرخ تورم آن نیز در مقایسه با ایران و افغانستان پایینتر بوده است.
جریان ورودی سرمایهگذاری مستقیم خارجی به پاکستان نیز نسبت به دو کشور دیگر بیشتر بوده است. ذکر این نکته ضروری است که این مقایسه، صرفا بر اساس شاخصهای اقتصادی منتخب انجام شده است و عوامل دیگری نیز در وضعیت اقتصادی یک کشور دخیل هستند. تجارت ایران با افغانستان برای دومین سال پیاپی در سال ۱۴۰۱ با کاهش ۹.۶ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ همراه بوده است که دلیل آن را میتوان کاهش ۱۰.۲ درصدی صادرات به این کشور در کنار افزایش ۳۹.۳ درصدی واردات از آن عنوان کرد. دلیل اصلی کاهش صادرات ایران به افغانستان در سال ۱۴۰۱ کاهش صادرات میلههای آهنی یا فولاد، بنزین و روغن و سایر محصولات که از تقطیر قطرانهای زغال سنگ بوده که مجموعا مشارکت منفی ۱۲ واحد درصدی در کاهش صادرات به افغانستان را طی بازه مذکور دارند. عامل اصلی افزایش تجارت با پاکستان افزایش حدود ۳برابری واردات ایران از این کشور با مشارکت ۴۴ واحد درصد بوده است.
در واقع، افزایش تجارت با پاکستان از محل افزایش واردات و نه صادرات است. ۸برابری برنج کامل سفیدشده صیقلی یا براقشده و افزایش حدودا ۳۴ برابری برنج نیمه سفیدشده منجر به افزایش حدود ۳ برابری واردات از پاکستان شده است. تراز تجاری ایران و پاکستان نیز در سال ۱۴۰۱، ۴۹۰میلیون دلار بوده که کاهش ۴۵۹ میلیون دلاری را نسبت به سال ۱۴۰۰ تجربه کرده است. در سال ۱۴۰۱ تنها حدود ۵۱ کد تعرفه ۸رقمی از پاکستان وارد شده که از این تعداد، ۲۹ کد تعرفه جدید بوده است.
تجارت پاکستان با افغانستان از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ نشان میدهد روند نزولی تجارت این کشور با افغانستان در سال ۲۰۲۱ متوقف شده و در سال ۲۰۲۲ با سرعت بیشتری افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۲ تجارت پاکستان با افغانستان حدود ۲میلیارد دلار بوده که رشد ۳۲درصدی نسبت به سال ۲۰۲۱ را تجربه کرده است. افزایش تجارت پاکستان با افغانستان طی مدت مذکور از محل افزایش واردات با مشارکت ۲۲ واحد درصد بوده است. افزایش حدودا ۴برابری و ۳برابری واردات از دو کد تعرفه سایر زغالسنگها و زغال سنگ قیری عامل اصلی افزایش واردات پاکستان از افغانستان بوده است.
دو سناریوی تجاری برای ایرانبررسیهای صورتگرفته در این گزارش بر اساس پتانسیلهای صادراتی ایران در سال ۱۴۰۱ نشان میدهد که ایران، توان رقابت در برخی از کدهای تعرفه با کشورهای افغانستان و پاکستان در جهت افزایش سهم خود در تامین نیازهای وارداتی این دو کشور را داراست. بر همین اساس تحت دو سناریو به سهم ایران در تامین نیازهایهای وارداتی کشورهای افغانستان و پاکستان پرداخته میشود.
سناریوی اول: تامین کالاهای وارداتی که توسط افغانستان در بازار پاکستان وارد میشود و ایران در صادرات آنها پتانسیل دارد. در صورتی که فرض بر این باشد که افغانستان در تامین نیازهای وارداتی پاکستان در کدهای تعرفهای که ایران در آنها پتانسیل دارد، در نظر گرفته نشود، ایران میتواند حدود ۱۶۴ میلیون دلار بیشتر در تامین نیازهای وارداتی پاکستان نقش داشته باشد که در این صورت، میتواند سهم خود در بازار پاکستان را از ۱.۲ درصد به ۱.۴ درصد افزایش دهد. در واقع، میتوان اینگونه بیان کرد که ایران در ۱۶۴ میلیون دلار توان رقابت با افغانستان در تامین نیازهای وارداتی پاکستان را دارد.
سناریوی دوم: تامین کالاهای وارداتی که توسط پاکستان در بازار افغانستان وارد میشود و ایران در صادرات آنها پتانسیل دارد. در صورتی که فرض بر این باشد که پاکستان در تامین نیازهای وارداتی افغانستان در کدهای تعرفهای که ایران در آنها پتانسیل دارد، در نظر گرفته نشود، ایران میتواند حدود ۳۰۶ میلیون دلار بیشتر در تامین نیازهای وارداتی افغانستان نقش داشته باشد که در این صورت میتواند سهم خود در بازار افغانستان را از ۱۸.۵ درصد به ۲۳ درصد برساند. در واقع، میتوان اینگونه بیان کرد که ایران در ۳۰۶ میلیون دلار، توان رقابت با پاکستان در تامین نیازهای وارداتی افغانستان دارد.
منبع: فرارو
کلیدواژه: تجارت خارجی صادرات ایران پاکستان قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل افغانستان و پاکستان ایران می تواند حدود آن ها پتانسیل نسبت به سال ۱۴۰۰ پاکستان در سال افزایش واردات میلیارد دلار افزایش تجارت دلار بوده افزایش حدود کاهش صادرات تجارت ایران پاکستان نیز نشان می دهد سال ۱۴۰۱ سال ۲۰۲۲ توان رقابت نیز در سال واحد درصد سال گذشته زغال سنگ کشور ها دو کشور بر اساس حدود ۳
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۰۵۲۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هزینه فایده سفر رئیس جمهور به پاکستان
محمد حسین بنی اسدی، سرکنسول سابق ایران در لاهور پاکستان و کارشناس مسائل شبه قاره در یادداشتی برای جماران نوشت:
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان بهدعوت آقای شهباز شریف نخست وزیر پاکستان، در راس یک هیئت عالی رتبه سیاسی ، اقتصادی ، امنیتی و فرهنگی و به منظور یک دیدار سه روزه رسمی در تاریخ سوم اردیبهشت وارد اسلام آباد پایتخت پاکستان شد . ابراهیم رئیسی پس بازدید از دو شهر بزرگ لاهور و کراچی در تاریخ پنجم اردیبهشت این کشور را به مقصد سریلانکا ترک کرد.
ابراهیم رئیسی در بدو ورود به اسلام آباد از سوی آقای ریاض حسین پیرزاده وزیر مسکن پاکستان مورد استقبال قرار گرفت . رییس جمهور کشورمان در کاخ نخست وزیری مورد استقبال شهباز شریف نخست وزیر قرار گرفت و طی اقامت در اسلام آباد علاوه بر نخست وزیر با آصف علی زرداری رئیس جمهور ، ایاز صادق رئیس مجلس نمایندگان، یوسف رضا گیلانی رئیس مجلس سنا و ژنرال عاصم منیر فرمانده ارتش پاکستان دیدار و گفتگو کرد.
طبعا در این گفتگوها طیف گسترده ای از موضوعات سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی در حوزه دوجانبه، منطقه ای و بین المللی مورد گفتگو و تبادل نظر قرار گرفت که منجر به امضای هشت فقره سند شامل ٣ توافقنامه و ۵ یادداشت تفاهم مشترک بین ایران و پاکستان به شرح زیر شد : ١. موافقتنامه امنیتی ٢. موافقتنامه قضایی در امور مدنی و تجاری ٣. موافقتنامه در امور بهداشت دامی ۴. یادداشت تفاهم ایجاد مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی ۵. یادداشت تفاهم توسعه منابع انسانی پاکستان ۶. یادداشت تفاهم تبادل فیلمهای سینمایی ٧. یادداشت تفاهم شناسایی متقابل استاندارد ٨. یادداشت تفاهم همکاری های حقوقی .
سرانجام این دیدار با صدور یک بیانیه مشترک مرسوم در سفرهای سطح بالا به اتمام رسید و آقای رئیسی اسلام آباد را به مقصد لاهور و کراچی ترک کرد.
دیدار رییس جمهور به پاکستان قبل از تنش اخیر بین ایران و اسرائیل تنظیم شده بود و ارتباطی با تحولات اخیر در آسیای غربی نداشت.گرچه توسط برخی شخصیتها اشاراتی به اقدام شجاعانه ایران در هدف قرار دادن اسرائیل شد.
طی این سفر رسانه های پاکستان در سطح گسترده ای به پوشش خبری پرداختند. در سفر به لاهور و کراچی نیز مجموعه ای از برنامههای عمدتا فرهنگی و دیپلماسی عمومی برای رئیس جمهور و همسرش تدارک دیده شد که انعکاس گسترده ای در ایران و پاکستان داشت. در نظامهای فدرال مانند پاکستان سروزیر ایالت یا استاندار و وزیران ایالات هیچگونه اختیار مذاکره و تبادل نظر در امور کلان مثل سیاست خارجی، دفاعی، امنیتی و اقتصادی ندارند و صرفا سفر رئیس جمهور به این دو ایالت در چارچوب دیپلماسی عمومی قابل ارزیابی است .
تبادل سفر و گفتگو های مستمر و مستدام در سطوح عالی بین دو کشور همسایه امری پسندیده و ضروری است مشروط بر اینکه اینگونه سفرها به نتایج ملموس منجر و موازین معمول و تشریفاتی در شأن دو کشور نیز مراعات شود. به تعبیری مورد اشتیاق طرفین و به صورت مرضی الطرفین صورت گیرد ، در این سفر مواردی احساس می شود که نشان از عدم اشتیاق طرف پاکستانی می دهد از جمله در حوزه تشریفات و استقبال از رئیس جمهور کشورمان نوعی عقب گرد نسبت به گذشته احساس می شود .
به یاد دارم در سفر آقای روحانی به اسلام آباد در سال ۹۵ که شخصا شاهد بودم در همین فرودگاه شخص نواز شریف نخست وزیر وقت در پایین پلکان هواپیما از آقای حسن روحانی استقبال کرد و به نشانه احترام چند توپ نیز شلیک شد، به هنگام خروج نیز شخص رئیس جمهور آقای ممنون حسین در فرودگاه مهمان را بدرقه کرد و طی اقامت کوتاه آقای حسن روحانی دو مراسم ضیافت نخست وزیر و رئیس جمهور پاکستان برگزار شد.
اکنون در این سفر حضور وزیر مسکن پاکستان آقای ریاض حسین پیرزاده جای پرسش است و در عرف دیپلماتیک نوعی کاهش مراسم تشریفات سفر تعبیر می شود.
دست آوردهای سفر شامل هشت فقره سند فوق الذکر ، نامگذاری خیابانی به نام ایران ، دکترای افتخاری به رئیس جمهور ، بیانیه مشترک و چند مراسم فرهنگی و باز دید از چند مکان فرهنگی برای رییس جمهور و همسرش در مجموع از وزانت و اعتبار در چنین سطحی برخوردار نیستند.
اسناد امضاء شده در این سفر نیز از اهمیت و جایگاه خاصی حکایت نمی کند، به ویژه یادداشت تفاهم ها در شأن یک چنین دیدار عالی رتبه نیست و حتی در سفر مدیران میانی نیز قابل حصول بود .
هدفگذاری ده میلیاردی مبادلات تجاری بین دو کشور نیز با توجه به تحریمهای ایران و تاکید پاکستان بر رعایت این تحریم ها اقدامی حساب شده تلقی نمی شود به ویژه اینکه طی چند دهه گذشته دو کشور حتی نتوانسته اند سطح مبادلات خود را به ۵ میلیارد برسانند، حال ناگهان سطح ۱۰ میلیارد دلار را هدف گذاری کرده اند. همزمان با این سفر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بار دیگر پاکستان را تهدید به تحریم کرد و گفت احتمال تحریم کشورهایی که به دنبال همکاری تجاری با ایران هستند وجود دارد.
مبتکر هدفگذاری سطح ده میلیارد دلاری بین دو کشور باید روشن سازد در حالی که چندین سال است ایده شعار پنج میلیاردی توسط ایران ناکام مانده، حال چگونه و با چه ابزاری ده میلیارد دلار هدفگذاری شده آنهم با وحود تحریم ها و ارتباط نداشتن ایران با نهادهای اقتصادی جهان .
صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قبل از سفر رئیس جمهور کلیپی از میزان مبادلات تجاری ایران و پاکستان را با رقم حدود دو میلیارد دلار صادرات ایران و ۶۷۳ میلیون دلار صادرات پاکستان به ایران پخش کرد. رئیس جمهور نیز از هدف گذاری ۱۰میلیارد دلاری برای مبادلات تجاری بین دو کشور سخن به میان آورد، این در حالی است که تحریم های ایران عملا تجارت مستقیم با پاکستان را مختل کرده است.
سفر رئیس جمهور به دو شهر بزرگ لاهور و کراچی بسیار به جا و مناسب ارزیابی می شود ولی باید این نکته را در نظر داشت که مردم پاکستان به طور کلی نسبت به ایران از چنین ابراز احساسات و علاقه ای برخوردارند و لذا نباید آن را محدود و منحصر به این سفر آقای رئیسی کرد . این علاقه پاکستانیها به ایران ریشه در تاریخ ، فرهنگ و پیوندهای مشترک تمدنی دارد که در نتیجه این عوامل و عناصر ، همدردی و همدلی و همراهی مردم پاکستان نسبت به ایران را ایجاد کرده است.
و اما ارزیابی نهایی از سفر رئیس جمهور به پاکستان:
تشریفات سطح پایین و دو روز سفر به لاهور و کراچی از نظر برخی بیانگر آن است که این سفر به اصرار طرف ایرانی صورت گرفته تا آقای رئیسی برای سفر به سریلانکا مستمسک سفر پاکستان را داشته باشد . پاکستانیها در مراودات با کشورهایی مثل ایران به امتیازات اقتصادی چشم دوخته اند همان انتظاری که از عربستان و سایر کشورهای عربی دارند. ولی از قرار معلوم نسبت به امتیاز مالی از ایران مایوس شده و از طرف دیگر دندان های ما را شمرده و ذائقه مسئولین را تشخیص داده اند. از این رو با اظهارات ستایش گونه و مدیحه سرایی از قدرت و شوکت و عظمت ایران در گذشته و حال دل ما را خوش کنند. در این سفر هم برخی چهره ها از ایران بهعنوان پادشاه جهان اسلام و شیر خاور میانه یاد کردند و البته از اینکه دل ما از عملیات وعده صادق خنک شده، سخن گفتند. ظاهراً این شگرد پاکستانیها جواب هم داده و رضایت طرف ایرانی را نیز جلب کرده است.
قبل از انقلاب در پاکستان ، ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده ولی طی چهار دهه گذشته به مرور این جایگاه ایران تقلیل یافته و عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس جای آن را گرفته اند به طوریکه شهباز شریف اولین سفر خارجی خود را به عربستان اختصاص داد و متعاقب آن، وزیر خارجه عربستان در صدر یک هیئت اقتصادی و سیاسی به اسلام آباد سفر کرده و پیرامون چگونگی سرمایه گذاری در پاکستان به مذاکره پرداخت. قرار است در آینده نزدیک، یک هیئت شامل شرکتهای عربستانی برای اجرای این تفاهمات به پاکستان سفر کنند.
پاکستان زمانیکه انتظارات خود از ایران را عملی نمی بیند و از سوی دیگر روابط را در یک فاز بی اعتمادی و بعضآ چالشی مثل تشکیل گروه زینبیون، موشکپرانی و گروههای تجزیه طلب و تروریست می بیند طبیعی است که روی روابط با عربستان تمرکز بیشتری کند و به ایران صرفا نگاه نمایشی برای استفاده داخلی داشته باشد.
در مجموع سطح تشریفات پایین که پاکستان برای رئیس جمهور قائل شد و اسناد نه چندان مهم امضاء شده و دست آوردهای ناچیز سفر بیانگر این است که اینگونه سفرها ی تشریفاتی و تجملاتی بیشتر با پیگیری ایران صورت گرفته که وزارت خارجه مدیریت آن را به عهده داشته و احتمالا حوزه سیاسی و اقتصادی وزارت خارجه بیشتر به خاطر کسب اعتبار سعی در متقاعد کردن عالی ترین مقامات از جمله رئیس جمهور به انجام سفر نموده در حالیکه شأن و جایگاه رئیس جمهور کشور به مراتب بیش از این است که خرج اینگونه سفر های تشریفاتی با دست آوردهای اندک شود.
به نظر می رسد حوزه پاکستان در وزارت خارجه توجه ویژه شخص وزیر و سازمانهای نظارتی به برنامه ریزی های سطحی کسانیکه تجربه لازم را در امور پاکستان ندارند و با دادن اطلاعات نادرست تصمیم گیران کلان را دچار اشتباه کرده و اعتبار کشور را قربانی امیال اداری و صنفی خود می سازند، طلب می کند.
روابط با پاکستان برای ایران اهمیت حیاتی دارد و ایجاب می کند به جای این سفرهای تشریفاتی با دست آوردهای ناچیز به موارد و مطالب عمیق و سرنوشت ساز تامین کننده منافع ملی ایران تمرکز شود وگرنه فرصتهای موجود از بین می رود به طوری که ترمیم آنها در آینده پر هزینه و ناممکن خواهد بود.